(SND) SAFRANBOLU (ILBARIT KÖYÜ)
İLK AİLELER VE AİLELERİN DAĞLIMI..
ılbarıt
köyü ilk kayıtlar,hacıhamzaoğullarıdır.bu aile ilbarıtta iki hane ve bağlıca
mah.de bir hane olmasına karşın,zamanla söyünmüştür.bu aileden
sonra,hacıalioğlu esamesi okunmakta ve aile ilk olarak iki hanedir.
aradan
geçen bunca zaman baz alındığında ve kim bunlar denildiğinde insan ilk önce
bocalıyor ve torunlardan abdullah'tan yola çıkıldığında,1806 doğumlu sözü
edilen abdullah kim? abdullah, köyde havaşgil'den aliosman'ın dedesi ve fısfıs
hafız mehmet mutlu'nun dedesi.abdullah'ın iki oğlu oluyor.hasan, aliosman'ın
babası ve kör emin lakablı, fısfıs hafız ve kardeşi abdullah'ın
babası...hasan'ın aynı zamanda iki kızı vardır.burda kayıt altında olmadığı
için lakabı ile yazıyorum gıdı kız,safranbolu'da bir demirci ile
evlenmiştir.diğer kızı sarıyan köyündedir.hasan,yukarı meyremgilden abdullahın
kızkardeşi ile evli olup,aynı zamanda,aşağı meyremgilden karıtlı ibrahim'le
bacanaktır.
diğer
torunlar,sırasıyla memiş, ismail, emin ve osman'dır.
örneğin
elişgil bu torunlardan birinin oğlu ali ile ilintili olup,ali'nin kimin oğlu
olduğu hakkında kayıtlı bir bilgi yoktur. ali'nin mehmet (karaoğlan) 1867 ve
abdullah (sarıoğlan) 1891 doğumlu iki oğlu vardır.
yine
aynı sülaleden güdükgil'in 1831 yılından itibaren reel kayıtlarına 1900
yıllarda rastlandığı için,baba ömer'den olma,havva 1878,hüseyin 1879 ve ali
1889 doğumlu üç çocuğu vardır.
torun
osman, osman 1830 doğumlu olup,osmançavuşgili temsil etmektedir.osman çavuş'un
sırasıyla,hüseyin (katırcı) 1862,mustafa 1865 ve mehmet 1868 doğumlu üç oğlu
vardır.
19MAYIS2013
ESAMİLER:
hasanoğlu
;mustafa (cemal oğuz,bağlıca mah.)
hasanoğlu;mehmet (yunus oğuz,bağlıca mah.)
hasanoğlu;ramazan (ramazan oğuz,bağlıca mah.)
akmustafaoğlu;mustafa (gıdavagil,kareşer mah.)
akmustafaoğlu ismail (kistirli çavuşgil kareşer mah.)
hacialioğlu mustafa (çavuşgil,ılbarıt köyü)
hacıalioğlu hasan (keleşgil, ” “)
hacıalioğlu mehmet (deliseyingil, ” “)
hacialioğlu hasan (havaşgil ” “)
hacıalioğlu emin ( fıs fıs hafızgil ” “)
hacıalioğlu mehmet (elişgil ” “)
hacialioğlu hüseyin (güdükgil ” “)
hacıalioğlu osman (osman çavuşgil ” “)
hacıalioğlu mehmet (zaimgil,kuruoğlan ” “)
hacıömeroğlu mehmet (bilinmiyor-söyünmüştür)
hacıömeroğlu süleyman (eminegil ” “)
hacıömeroğlu mehmet (kahvecigil ” “)
hacıömeroğlu ahmet (ayrancıgil ” “)
hacıömeroğlu mehmet (karakaşgil ” “)
hacıömeroğlu satılmış (aligülügil ” “)
hacıömeroğlu hüseyin (dokzangil ” “)
hacıömeroğlu mehmet (kulagil ” “)
hacıömeroğlu mustafa (faslıgil ” “)
hacıömeroğlu ali (kazıkaligil ” “)
hacıömeroğlu mustafa (kemanecigil,söyünmüştür)
hacıömeroğlu osman (cırtosmangil-bağlıca mah.)
hacıömeroğlu osman (yanıkgil,ılbarıt köyü)
hacıömeroğlu hüseyin (yanıkgil-söyünmüştür)
ibrahimbeyoğlu abdullah (hüseyinefendigil ” “)
kadıoğlu mustafa (hecelligil ” “)
kadıoğlu ahmet (pehlivangil ” “)
kadıoğlu hüseyin (softagil ” “)
kadıoğlu osman (kosbatargil ” “)
ortakçıoğlu hamide (ortakçıgil-söyünmüştür-bağlıca mah.)
karaibrahimoğlu mehmet (okumuşgil ” “)
mollahasanoğlu halil (cıdıkgil bağlıca mah.)
mollahasanoğlu mustafa (tulumagil ” “)
mollahasanoğlu ismail (bilinmiyor-söyünmüştür)
mollahasanoğlu şakir (cemükgil bağlıca mah.)
sarıibrahimoğlu mehmet (şıkkıdıgil ılbarıt köyü)
sarıibrahimoğlu salih (pürdegil ” “)
tavşancıoğlu abdullah (ipiçürükgil ” “)
kuruhaliloğlu mustafa (akkuşgil ” “)
kütükçüoğlu emin (hatıpgil ” “)
kütükçüoğlu hüseyin (hüsükgil ” “)
süleymanbeyoğlu hüseyin (hürükızgil ” “)
süleymanbeyoğlu süleyman (sülüğünsarıoğlan-söyünmüştür)
süleymanbeyoğlu hüseyin (karabacakgil-söyünmüştür)
süleymanbeyoğlu mustafa (karabacakgil-topalagil)
süleymanbeyoğlu ismail (acumukgil ” “)
süleymanbeyoğlu kadir (acumkgil-söyünmüştür)
musluoğlu mustafa (sarımuhtargil ” “)
musluoğlu ahmet (gödegil ” ” )
musluoğlu mehmet (emistogil ” ” )
musluoğlu osman (kuruhüseyingil ” “)
musluoğlu ömer (deliahmetgil ” “)
karamehmetoğlu hüseyin (ibrahimçavuşgil kareşer mah.)
karamehmetoğlu mehmet (kıdımehmetgil ” ” )
karamehmetoğlu mustafa (berbergil ” “)
karmehmetoğlu ahmet (topalahmetgil ” ” )
karmehmetoğlu yusuf (yusufgil ılbarıt köyü )
karamehmetoğlu salih (” ” ” “
tangıroğlu salih (döndügil ” “)
tangıroğlu mehmet (döndügil-söyünmüştür)
gökmenoğlu raşit (körraşitgil-söyünmüştür)
gökmenoğlu hasan (kürtşabangil ” “)
gökmenoğlu ibrahim (yamakgil ” ” )
mollamustafaoğlu ahmet (iyipgil ” ” )
mollamustafaoğlu hüseyin (mehmetaliefendigil ” “)
kardelioğlu ibrahim (meyremgil ” “)
KARYE-İ ILBARIT TABİ KAZA-İ ZA'FERANBORLU...
bundan
yaklaşık iki asır öncesi,padişah 2.mahmut döneminde, nüfus sayımı
yapılmış.bilindiği gibi 2.mahmut,osmanlı imparatorluğunun en acımasız
padişahlarındandır.yeniçeri ocağını kapatıp (asakir-i mansüre)adı alıtında bir
ordu kurup,askerlik yaşını 16 ya indiriyor.
iki
asır öncesi,ılbarıt köyü,merkez ılbarıt,bağlıca ve karaşar dahil 49 hane
olup,daha sonra babam satı demirsöz'le türkçeleştirdiğimiz,1908 yılına kadar
tutulmuş köy kayıt defterindeki incelemelerime göre,iki asır öncesi,köyümüz
esamesinde bulunan (dalkıranoğulu) (nakioğlu) (hacışabanoğlu) ve (hoşafçıoğlu)
ya devşirmeye uğramış yada,söyünmüştür.
yine
iki asır öncesi,bağlıcada (hacıhasanoğlu-civişgil) karaşar'da
(akmustafaoğlu-gıdavagil) (akmustafaoğlu_kistirliçavuşgil) yok
merkez
ılbarıt köyünde (mollabekiroğlu-karakaşgil,değirmencigil ve dabazgil), döndügil
(tankıroğlu-iki sülale) , (kütükçüoğlu- hatıpgil ve hüsükgil)
(ibrahimbeyoğlu-yukarı meyremgil) (karadelioğlu-aşağımeyremgil) gibi sülaler
yok.
yine
o yıllarda, nüfus sayamandı kadınları yok saydıklarından dolayı,ev kadınları ve
kızları kayıt altına almamışlar.
örneğin
(akkuşgil,kuruhaliloğlu,baba halil ve oğul abdullah ve birde anneyi sayarsak,üç
kişiler,daha sonra abdullah'ın mustafa diye bir oğlu olmuş,bu günkü
esami,mustafa'dan doğup,bu günlere gelenlerdir.)
iki
asır öncesi 49 hanenin nüfusu erkekler bazında 180 buna kadın ve kız
çocuklarını eklersek 300 yakın.geriye dönüp baktığımızda ise,ılbarıt köyü eski
bir yerleşim yeri olmasına rağmen türklerin buraya gelişi 17 asırın ortaları ve
sonları olabilir.çünkü bizim sülale (musluoğuları,üç kardeşten ibaret,ahmet
1751 doğumlu,ahmet'ten,feyzullah ve hüseyin oluyor.feyzullah'tan
-emistogil,hüseyin'den,kuruhüseyingil) musluoğlu,mehmet bin hasan, 1791
doğumlu,oğlu mustafa 1806,doğumlu (zorluhüseyingil ve gödegil) ve
musluoğullarından bir sülale söyünmüştür. o söyünmüş evin
yerine,gödegilden,hasan yıldırım ev yapmıştır.
kısa
bir bilgi,burda ailelerin ilkleri yazılmıştır. bu şecere defteri 1983 yılında
,ilköğretim müfetişi,abdülkadir özer tarafından bize verildiğinde üzerinden 75
yıl gibi bir zaman geçmişti. şimdi ise son tutulduğu tarihin üzerinden 111 yıl
ve ilk tutulduğu tarih 169 yıl...defter 1850 yılları ve 1908 yılları arasında
tutulmuş olup,belkide türkiye'nin hiçbir köyünde böyle bir kayıtın kaldığını
sanmıyorum. daha önce defter başkalarına gösterilsede sonuç alınamamış ve babam
satı demirsöz'le 1983-87 yılları arasında türkçeleştirdik. sadece iki aileyi
belirleyemedik.saygılarımla....
ılbarıt
köyüne cami 1870,yılında yapılmıştır.cami öncesi 'köy-odası' ve 'köy-mektebi'
vardır,fakat yazılı bilgi olmadığı için, köy-odası ve mektebinin ne zaman
yapıldığı bilimemektedir.
aynısı
hacılarobası köyündede vardı, hacılarobası köyündeki yıkılıp yerine yenisi
yapıldı.bizdeki ise,çeşitli tadilatlar geçirdi ve 2009 tarihinde tamamen yanıp
yenisi yapıldı.
köy
mektebinde,eskiden hafızlık ve imamlık üzerine dersler verilirken,mehmet cemil
efendi hocanın gelmesi ilie diğer derslerde,devreye girdiği biliniyor.hatta
burdan mezun olanlar,daha sonra istanbul dahil çeşitli medreselerde eğitim
görmüşlerdir.fıs fıs hafız (mehmet mutlu) gibi...
cumhuriyet
önceside köy mektebinde eğitime devam edilmiş.o yılları babam satı demirsöz
şöyle anlatırdı.okur yazar örneği çevre köylerde bizde ve hacılarobası köyünde
olduğu için,ovacık'ın köylerinden bize,gurbet ve asker mektubu yazdırmaya
gelinirdi.hocamızda,kuzyaka'dan telli lakaplı ve abdülkadir özer'in babası
mehmet özer, gelenlerin mektuplarını yazıverin diye bizlere görev verirdi.
köy
mektebinden daha önce mezun olup,medrese eğitiminden sonra ilk öğeretmen
olanlar,hüseyin avni aksoy,mehmet ata doğan ve hasan tahsin
erden'dir.cumhuriyetin kurulması ile mustafa remzi sponsorluğunda, kastamonu
öğretmen okuluna gönderilen,ahmet demiralp,şükrü kaya,ibrahim ünal ve mustafa
algan'dır.
köy
mektebi,mehmet ata doğan'ın köye öğretmen olarak atanması ile
1931'den,karamanbaşı mevkiinde 1934 yılında yapılan 'akbulak-ilkokulu' üç köyü
kapsayan okul olarak hizmete
açılmıştır.sırasıyla,ılbarıt,(üçbölük)hacılarobası,o yıllarda geren köyü
hacılarobasına bağlı mahalle olduğu için,hacılarobası esmase okunuyordu. ve
sarıyan (gündoğan)köyü....o yıllara ait okul kayıt defterleri,köy müzesinde
bulunmaktadır.daha sonraları 1945 yılında sözü edilen üç köyde köy bünyesinde
okullar açılmıştır.
bundan
yaklaşık iki asır öncesi,padişah 2.mahmut döneminde, nüfus sayımı
yapılmış.bilindiği gibi 2.mahmut,osmanlı imparatorluğunun en acımasız
padişahlarındandır.yeniçeri ocağını kapatıp (asakir-i mansüre)adı alıtında bir
ordu kurup,askerlik yaşını 16 ya indiriyor.
iki
asır öncesi,ılbarıt köyü,merkez ılbarıt,bağlıca ve karaşar dahil 49 hane
olup,daha sonra babam satı demirsöz'le türkçeleştirdiğimiz,1908 yılına kadar
tutulmuş köy kayıt defterindeki incelemelerime göre,iki asır öncesi,köyümüz
esamesinde bulunan (dalkıranoğulu) (nakioğlu) (hacışabanoğlu) ve (hoşafçıoğlu)
ya devşirmeye uğramış yada,söyünmüştür.
yine
iki asır öncesi,bağlıcada (hacıhasanoğlu-civişgil) karaşar'da
(akmustafaoğlu-gıdavagil) (akmustafaoğlu_kistirliçavuşgil) yok
merkez
ılbarıt köyünde (mollabekiroğlu-karakaşgil,değirmencigil ve dabazgil), döndügil
(tankıroğlu-iki sülale) , (kütükçüoğlu- hatıpgil ve hüsükgil)
(ibrahimbeyoğlu-yukarı meyremgil) (karadelioğlu-aşağımeyremgil) gibi sülaler
yok.
yine
o yıllarda, nüfus sayamandı kadınları yok saydıklarından dolayı,ev kadınları ve
kızları kayıt altına almamışlar.
örneğin
(akkuşgil,kuruhaliloğlu,baba halil ve oğul abdullah ve birde anneyi sayarsak,üç
kişiler,daha sonra abdullah'ın mustafa diye bir oğlu olmuş,bu günkü
esami,mustafa'dan doğup,bu günlere gelenlerdir.)
iki
asır öncesi 49 hanenin nüfusu erkekler bazında 180 buna kadın ve kız
çocuklarını eklersek 300 yakın.geriye dönüp baktığımızda ise,ılbarıt köyü eski
bir yerleşim yeri olmasına rağmen türklerin buraya gelişi 17 asırın ortaları ve
sonları olabilir.çünkü bizim sülale (musluoğuları,üç kardeşten ibaret,ahmet
1751 doğumlu,ahmet'ten,feyzullah ve hüseyin oluyor.feyzullah'tan
-emistogil,hüseyin'den,kuruhüseyingil) musluoğlu,mehmet bin hasan, 1791
doğumlu,oğlu mustafa 1806,doğumlu (zorluhüseyingil ve gödegil) ve
musluoğullarından bir sülale söyünmüştür. o söyünmüş evin
yerine,gödegilden,hasan yıldırım ev yapmıştır.
okur
yazar sıpyan (çocuk) muallimi olan mehmet cemil efendi.hüdevandigar (bursa'nın
eski ismi) vilayeti nüfus idaresinden aldığı 4.mart.1313 (1897)tarihinde aldığı
teskere osmaniye mucibince (icab)ca ılbarıt köyü yabancı defterine kayıt
edilmiştir.
mehmet
cemil efendi ayrıca batı eğtimi aldığı için,o yılların yaygın dili olan
fransızcayı bilmektedir.1900'lerin başları ve ortaların da ılbarıt köyüne gelen
mehmet cemil efendi,hüseyin efendi,hüseyin avni aksoy,hasan efendi,hasan fehmi
erden ve ata efendi,mehmet ada doğan,gibi öğrencilerini ileri derecede eğitirek
o yılların öğretmen ve kadıların (hakim)lerin yetiştiği medrese eğitime
göndererek,eğitimci olmalarını sağlamıştır.
ayrıca
mehmet cemil efendi,kız çocuklarında okutmuştur.
kaynakça...satı
demirsöz (1910-2009) recai demirsöz (1956.....)cevirisi..