ILBARIT KURULUŞ .
bilindiği gibi,köyümüz ılbarıt kuruluş itibarıyla, esamiler okunurken, 'hacıoğlu' tümceleri sık sık geçer. örneğin hacıalioğulları, hacıömeroğulları,hacıhamzaoğulları ve hacışabanoğulları gibi...
ilkönce buna bir açıklık getirmek gerekiyor. burada ki 'hacı' tümcesi 'hace' den türemiştir ki, o yıllarda 3500 km. 4000 km.mesafeye hacca gitmek o kadar kolay olmadığı gibi, gidenlerin bir daha geri dönebilmesi zor olduğu biliniyor. yine o yıllarda yemen'de askerlik edenler,yemene deniz yolu ile ulaştırılmıştır. dolasıyla geçmiş tarihi irdelersek, yine akdeniz kenarında ki ülkeler,sırasıyla mısır, libya,tunus ta ki cebelitarık'a kadar ki ülkeler,yine deniz yoluyla,osmanlı topraklarına katılmıştır.
'hace' yi kısaca tanımlarsak; hace kelimesi farsça kökenli bir kelimedir. nimazulmülk büyük selçuklu devletinin en büyük devlet adamı ve devletin mimarı olarak bilinir. hace kelimesinin anlamı ise; müderris hoca efendi manasında ilim sahibi kimselere verilen farsça bir ünvandır.' örneğin üç hacı tarafından kurulduğu rivayet edilen ve 1831 kayıtlarında henüz bölgeye gelmemiş olan, hacılarobası'da 'hace' kelimesinden türemiştir. hatta aynen ılbarıt köyünde olduğu gibi, hacılarobası köyünede ilk yaptırılan, yer köy odası ve köy mektebidir.
burada geçmişe dair bilgileri bulmak o kadar kolay değil, fakat zamanı zorladığında, karşına geçmişe dair olasılıklar mutlaka çıkıyor. ikinci mesele ülkeler üzerine kurgulanmış tarih kitapları ise reel bir tarih olarak yazılmamıştır. kaldı ki osmanılının sürekli çıkışını okumuşuzdur, tarih kitaplarında... oysa bir merdivenin çıkışı kadar birde inişi vardır. inişler asla yazılmamıştır. osmanlı,selcuklu devletinden doğmuş ve anadolu beyliklerini bir bir yutarak, ağır vergilere maruz bırakmıştır. bu da madalyonun öbür yüzüdür. örneğin köyümüz halkından olup, sırf askerlikte nesilleri tükenen, hacıhamzaoğulları ve hacışabanoğullarıdır. giden erkekler bir daha geri dönememiştir.
